Aft Nedir? Aft Nasıl Geçer?

Aft veya aftöz ülser, ağız içinde yer alan yumuşak dokularda veya diş etleri tabanında gelişen beyaz renkli, küçük ve ağrılı yaralar olarak adlandırılır. Bu lezyonlar, ağız içinde dil, diş eti, yanak ve damak gibi hassas olan bölgelerde ortaya çıkar ve ağrılı olabileceği için kişinin yemek yemesine veya sıvı tüketmesine engel olabilir. Yaygın görülen ve bulaşıcı olmayan ağız problemlerinden biridir.

Ağız içi yaralar, genellikle bir veya iki hafta içinde kendiliğinden iyileşme gösterirken, normale oranla büyük veya şiddetli ağrı ile birlikte iyileşme göstermeyen yaralarda diş hekimine ya da uzman doktora başvurulmalıdır.

Aft Nedenleri Nelerdir?

Aft nedenleri tam olarak bilinmese de bu konu üzerine yapılan araştırmalar, bu durumun dış tetikleyicilerden biri veya birkaçı tarafından meydana geldiğini gösterir. Vakaların yaklaşık yüzde 40’ında ailede ülser öyküsüne rastlanmıştır. Bu nedenle genetik faktörlerin bu konuda etkili olduğu düşünülmektedir. Yaygın olarak 10 ila 19 yaşları arasında ortaya çıkar. Ağız içi yaralarına neden olduğu düşünülen etkenler şu şekilde sıralanabilir:

• Bağışıklığın ve vücut direncinin düşük olması
• Duygusal stres ve psikolojik problemler
• B12 vitamini, çinko, folik asit veya demir eksikliği
• Sigara ve alkol kullanımı 
• Gıda hassasiyetleri ve alerjik tepki
• Hormon bozukluğu ve hormonlarda değişiklik
• Behçet hastalığı ve ağızda iltihaba yol açan hastalıklar
• Stres, depresyon ve kaygı gibi psikolojik rahatsızlıklarda
• Asidik meyve ve baharatların aşırı tüketilmesi
• Yan etkilere neden olan birtakım ilaçların kullanımı
• Yanak ısırma alışkanlığı

Aft Belirtileri Nelerdir?

Aftöz ülserlerin çoğu, kenarları kırmızı, merkezi beyaz ya da sarı, yuvarlak veya oval olan yaralardır. Lezyon ve yaralar ortaya çıkmadan önce ağız içinde karıncalanma veya yanma hissi gibi birtakım şeyler fark edilebilir. Bunun yanında aft belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Yanma ve karıncalanma hissi
• Ağız içinde bir veya daha fazla ağrılı yara oluşması
• Kenarları kırmızı renkli olan, beyaz, gri veya sarı renkli olan küçük, yuvarlak yaralar,
• Konuşma sırasında veya yemek yeme sırasında artan ağrılar
• Ağzın dış bölümüne kadar yayılabilen yaralar,

Aft Çeşitleri Nelerdir?

Aftöz ülserler boyutlarına göre üç ana grupta incelenir. Bunlar;  

Minör Aft: Yaygın olarak görülen, tekrarlayabilen ve tipik olarak 10 ila 20 yaşları arasında ortaya çıkan orta şiddette ağrılı yaralardır. Genellikle bir veya iki hafta içinde iyileşme gösterir.  

Majör Aft: Çok sık görülmeyen bu türün çapı yaklaşık 1 santimetreden büyüktür ve genellikle gri ve beyaz renkte ortaya çıkan ülserlerdir. İyileşme süresi 2 haftadan uzun sürebilir ve yara izi bırakabilir. Ayrıca bazı kişilerde yutma güçlüğü, ateş ve halsizliğe yol açabilir.  

Herpetiform Aft: Çok küçük (1-2 mm) gruplar halinde ortaya çıkan lezyonlardır. Nadir görülen bu tür yara izi bırakmadan 7 ila 30 gün arasında iyileşme gösterebilir. Genellikle ileri yaşlarda görülür ve şiddetli ağrılara neden olabilir.

Aft Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Aftöz ülserler, herhangi bir tedaviye gerek kalmadan genellikle 1 ila 2 hafta içinde kendiliğinden iyileşme gösterir. Aft tedavisi, durumun şiddetine ve derecesine bağlı olarak diş hekimi veya uzman doktor tarafından planlanır.   

Uzman hekim tarafından hazırlanan tedavi planlamasında, ilk olarak ağrı semptomlarının kontrol altında tutulması, iyileşme süresinin hızlandırılması ve gelişen yaraların tekrarlanmaması hedeflenir.  

Uzmanlar, aftların derecesine bağlı olarak kişiye, anestezik, antiseptik ve antiinflamatuar topikal tedaviler önerebilir. Topikal tedaviler sonucunda iyileşme sağlanmazsa birtakım sistemik tedaviler uygulanabilir. Tedaviye başlanmasının ardından yaklaşık birkaç gün içinde ağrılarda azalma ve yaralarda küçülme gözlemlenir.   

Bunların yanı sıra yaşanan ağız ülserini önlemeye, ağrıları hafifletmeye ve komplikasyon riskini azaltmaya yardımcı olabilecek birtakım yöntemler de bulunmaktadır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

• Asidik, baharatlı, sert ve tahriş edici besinlerden uzak durulmalı
• Strese neden olabilecek faktörler azaltılmalı
• Sigara ve benzeri tütün ürünlerinden uzak durulmalı
• Isırmayı önlemek için yemek yerken konuşmaktan kaçınmalı
• Diş ipi kullanımına ve yemeklerden sonra diş fırçalamaya özen gösterilmeli
• Bol miktarda sıvı tüketilmeli ve aşırı sıcaktan sıvı ve yiyeceklerden kaçınmalı
• Sert diş fırçaları diş etlerine zarar verebilir, bu nedenle orta sertlikte diş fırçaları tercih edilmeli
• Semptomların kontrol edilmesi için su ve karbonat karışımı yaparak yara üzerine sürülebilir
• Tuzlu su ile veya karbonatlı su ile günde gargara yapılabilir