Bruksizm (Diş Sıkma) Nedir?

Bruksizm (diş sıkma), kişinin dişlerini sıktığı, gıcırdattığı ya da birbirine baskı uyguladığı durumlara denir. Diş gıcırdatması olan kişiler uyanıkken dişlerini istemsizce sıkabilir veya uyku esnasında dişlerini sıkabilir ya da gıcırdatabilir. Uykuda diş gıcırdatma, uyku ile bağlantılı bir hareket bozukluğu olarak da adlandırılır. Genellikle stres, kaygı ve anksiyete gibi psikolojik faktörlerin bu duruma neden olduğu düşünülmektedir.

Uyku sırasında dişleri sıkma ya da gıcırdatma durumu, horlama ve nefes almada duraksamalar (uyku apnesi) gibi farklı uyku bozukluklarına sahip olma riskini artırmaktadır. Bunların yanında diş sıkması, bazı kişilerde çene bozukluklarına, baş ağrılarına, hasarlı dişlere ve farklı problemlere neden olabilecek kadar şiddetli gelişebilir. Kişi bu durumu bazı komplikasyonların ortaya çıkması halinde anlayabilir. Bu nedenle kişilerin konu hakkında bilgilenmesi, belirtileri bilmesi ve düzenli olarak diş bakımını sürdürmesi, ağız ve diş sağlığı bakımından önemlidir.

Bruksizm (Diş Gıcırdatma) Belirtileri

Kişinin uyanık olduğu veya uyku sırasında olduğu durumlarda diş gıcırdatması ortaya çıkabilir. Kişilerde diş sıkma, gıcırdatma veya çene sıkmasının yanında Bruksizm (diş sıkma) belirtileri şu şekildedir:

• Yüz, boyun ve çene ağrısı
• Diş hassasiyetinin artması,
• Dişlerde çatlama, düzleşme, gevşeme veya kırılma
• Yanağın iç kısmında çiğneme kaynaklı hasar oluşması
• Baş ağrısı
• Kulak ağrısı
• Uyku bozukluğu

Yukarıdaki belirtilerden herhangi birine sahip olan kişilerin bir uzman doktora veya diş hekimine görünmesi önerilir. Ayrıca çocuklarda da görülmesi halinde bir uzmandan destek alınması önemlidir.

Bruksizm (Diş Sıkması) Neden Olur?

Bruksizm (diş sıkma) nedenleri tam olarak bilinmemektedir. Ancak tıp uzmanları, bu durumun ortaya çıkmasında bazı kalıtsal, fiziksel ve psikolojik faktörlerin etkili olduğu düşünmektedir. 
Diş gıcırdatması; kaygı, stres, öfke, hayal kırıklığı ya da gerginlik gibi duygu durumlarından kaynaklandığı düşünülür. Bunun yanında kişinin yoğun bir odaklanma sürecinde durumla başa çıkma stratejisi ya da alışkanlığı olabilir. 
Ayrıca, sigara, alkol ve bazı madde kullanımları da bu duruma neden olur. Psikolojik sorunlar nedeniyle kişinin bir tür antidepresan gibi farklı ilaçlar kullanması da nedenleri arasında görülebilir.
Diş gıcırdatması, özellikle uyku sırasında çocuklarda ve gençlerde yaygın olarak görülür. Genellikle yetişkinlik dönemlerinde bu durum kendiliğinden düzelme gösterebilir.

Bruksizm (Diş Gıcırdatma) Risk Faktörleri

Bazı faktörler kişide diş gıcırdatma durumunun ortaya çıkma riskini artırabilir. Bruksizm (diş sıkma) risk faktörleri arasında yer alan durumlar şu şekilde sıralanabilir:
Stres
Kaygının artması ve anksiyete durumunun ortaya çıkması, ya da strese maruz kalınması diş gıcırdatması riskini artırabilir. Kişinin özellikle öfkelendiği veya hayal kırıklığı yaşadığı durumlarda da görülebilir.
Yaş
Genellikle küçük çocuklarda daha sık karşılaşılan bir durum olduğu için yaş grupları da risk faktörleri arasında yer alır. Çoğu zaman yetişkinlik dönemlerinde ortadan kalkar.
Kişilik Tipleri
Hiperaktif, rekabetçi ya da agresif bir kişilik tipine sahip olan kişilerde diş sıkması veya diş gıcırdatması riski daha fazla olabilir.
İlaçlar ve Farklı Maddeler
Antidepresanlar gibi bazı psikiyatrik ilaçların nadir görülen bir yan etkisi olabilir. Sigara içmek, alkol tüketmek, kafeinli içecekler ya da bazı uyuşturucu maddeler kullanmak diş sıkmasının nedenleri ve risk faktörleri arasında yer alabilir.
Genetik Faktörler
Aile bireyleri arasında geçmişte bu sorunu yaşayan kişilerin olması, diğer aile üyelerinde görülme riskini artırabilir. Bu nedenle ailesinde bu sorunu yaşayan kişiler daha eğilimlidir.
Bunların yanı sıra diş sıkması, Parkinson hastalığı, demans, uyku apnesi gibi farklı uyku bozuklukları, dikkat eksiliği ve hiperaktivite bozukluğu gibi birtakım zihinsel bozukluklarla bağlantılı olabilir. Bu hastalıklar veya bozukluklar risk faktörleri arasında yer alabilir.

Bruksizm (Diş Gıcırdatma) Komplikasyonları

Diş sıkması çoğu durumda ciddi ve önemli komplikasyonlara neden olmaz. Ancak şiddetli diş gıcırdatma sonucu ortaya çıkabilen bazı komplikasyonlar şunlardır:

• Dişlerde dolgu veya restorasyon gerektiren hasarlar
• Şiddetli baş ağrıları
• Şiddetli yüz ya da çene ağrısı
• Çene eklemlerinde bozukluklar
• Ağzın açıp kapanma sırasında kulağa gelen tık sesi

Bruksizm (Diş Sıkma) Tanısı

Diş sıkma, gıcırdatma ya da birbirine bastırma durumları, çoğu zaman uyku sırasında gerçekleştiği için kişilerin bu durumu fark etmesi pek mümkün değildir. Bruksizm (diş sıkma) tanısı genellikle yaşanan ağız içi problemler veya diş ağrıları nedeniyle kişinin diş doktoruna gitmesi ve muayene olması sonucu konulur. Ayrıca bu durum psikolojik faktörlerden kaynaklanabildiği için uzman psikolog veya psikiyatristten de destek alınmalıdır. 
Diş sıkma teşhisi, diş hekimi tarafından tespit edildiğinde hastaya; diş sağlığı ve ağız içi bakımı, kullandığı ilaçlar, yaşam tarzı ve uyku alışkanlıkları hakkında bazı sorular sorularak hastalığın altta yatan nedeni belirlenmeye çalışılır. 
Tanı sürecinde hastalığın ne kadar ilerleme gösterdiğini veya hangi durumda olduğunu belirlemek için diş doktor tarafından bazı incelemeler yapılır. Özellikle kişinin çene kası hassasiyeti, dişlerdeki eksiklik veya kırıklık durumu, yanakların iç kısmındaki hasarlar, röntgen yardımıyla belirlenebilir.

Bruksizm (Diş Sıkması) Nasıl Geçer?

Diş sıkması, çoğu zaman herhangi bir tedaviye gerek kalmadan kendiliğinden bir iyileşme gösterir. Ancak bazı şiddetli vakalarda diş sıkmasının önlenmesi ve bu durumun altta yatan nedenlerin tedavi edilmesi gerekebilir. Özellikle küçük yaşlardaki çocuklarda görülen bu durum yaşın ilerlemesi ile birlikte yetişkinlik dönemlerinde kendiliğinden geçer ve iyileşir.

Bruksizm (Diş Sıkması) Nasıl Tedavi Edilir?

Şiddetli vakalarda bruksizm (diş sıkma) tedavisi, genellikle ortaya çıkabilecek olan diş hasarını engellemek, çene ağrısını ya da sorunlarını kontrol etmek için bazı yaklaşımları, terapileri ve ilaçları içermektedir. Bu durumu yaşayan birey veya küçük çocuklar için uygun olan tedavi ya da yaklaşımlar, uzman doktor veya diş hekimi tarafından belirlenebilir.
Uyku apnesi gibi uyku problemlerinden kaynaklı sorunlarda hasta, uyku tıbbı uzmanına yönlendirilir. Uyku tıbbı uzmanı kişide uyku apnesi ya da farklı uyku bozukluklarının olup olmadığını tespit edecek bir uyku çalışması gibi bir test yapılmasını isteyebilir. 
Doktor tarafından bu durumun anksiyete, stres ve kaygı gibi farklı psikolojik sorunlardan kaynaklandığı belirlendiğinde kişi, bir terapiste ya da danışmana yönlendirilir. Stres ya da anksiyete yönetimi diş sıkma durumunun hafiflemesine yardımcı olabilir. Ayrıca kişiye bazı meditasyon teknikleri öğretilerek, stres sonrası ortaya çıkan diş sıkması durumlarının önüne geçilebilir.
Tedavi ve yaklaşımlar sırasında uzman, kişinin ya da çocuğun dişlerini koruması veya iyileştirmesi için bazı önerilerde bulunabilir. Ancak bu öneriler sadece ağız içi yıpranmayı önler, diş sıkma durumunu durduramayabilir. Ayrıca bazı kişilere atel ve ağız koruyucuları uygulanarak, diş sıkması nedeniyle ortaya çıkacak hasarın önüne geçilebilir.  
İlerleyen vakalarda görülebilen diş hassasiyeti, dişin aşınması ve çiğneme problemi sonucunda diş hekimi tarafından dişlerin onarılması veya düzeltilmesi gerekebilir. Genellikle pek çok vaka için uygulanan ilaç tedavisi çok fazla etkili değildir. Ancak bu durum için hastaların kullanabileceği bazı kas gevşeticiler de bulunmaktadır.
Bu durumun psikolojik faktörlerinin kontrol altına alınabilmesi için doktor tarafından kişiye bazı antidepresan ilaçlarının kullanımı önerilebilir. Bu ilaçlar sadece doktor tarafından reçete edilir ve önerilir.