Dentofobi (Diş Hekimi Korkusu) Nedir?

Dentofobi diğer bir adıyla diş hekimi korkusu olarak bilinmektedir. Diş hekimi fobisi olan kişiler, dişçiye gitmeyi düşündüklerinde ya da diş hekimi ziyareti sırasında aşırı endişeli ve kaygılı hissederler. Geçmiş dönemlerde veya çocukluk dönemlerinde yaşanan bazı travmalar, aile öyküsü veya çevresel faktörler diş hekimi korkusuna neden olabilir. Yaygın olarak görülen dişçi korkusunun tedavisi ise kişiye özel planlanır. Genellikle maruz bırakma terapisi, rehberli imgeleme ve gevşeme teknikleri bu bozukluğun iyileştirilmesi ve tedavisi sağlanır.

Çoğu fobi aslında bir tür anksiyete bozukluğu olarak görülür. Normal durumlarda herhangi bir zararı olmayan bir olay veya duruma karşı çok fazla korkulmasına yol açar. Diş hekimi fobisi bulunan kişiler diş tedavilerini aksatmaları durumunda diş ile ilgili ciddi sorunlar yaşayabilir. Bu nedenle tedavi edilmesi gereken bir fobidir. 

Dentofobi (Diş Hekimi Korkusu) Neden Olur?

Dentofobi nedenleri arasında birçok farklı etken yer alabilir. İğne korkusu bu durumun yaygın nedenleri arasında yer alırken, kişi, diş etine iğne yapılması düşüncesiyle aşırı kaygılı hissedebilir ve bu durumdan kaçınarak erteleme yoluna başvurabilir. Bunların yanı sıra diş hekimi korkusuna neden olabilecek faktörler şu şekilde sıralanabilir:

Aile öyküsü: Aile bireyleri arasında fobik bozukluğu veya anksiyete bozukluğu bulunan bir kişinin olması fobiye sahip olma riskini artırır. Genetik faktörler bu durumun nedenleri arasında yer alabilir.

Travmalar: Çocukluk dönemlerinde yaşanan şiddet, istismar veya zorbalık gibi bazı travmatik olaylar dişçi korkusunun ortaya çıkmasına neden olabilir.

Çevresel Faktörler: Diş hekimi korkusu çoğu bireyde çocukluk dönemlerinde başlar. Kişi, ailesinden, çevresinden veya yakınlarından duyduğu korkutucu hikayeler nedeniyle bu tür bir fobi kazanabilir. Ayrıca bazı ebeveynler çocuklarına ceza yöntemi olarak diş hekimine gidilmeyi korku olarak aşılayabilir.

Bunların yanında, geçmiş dönemlerde veya çocukluk dönemlerinde diş ile ilgili ortaya çıkan bir rahatsızlığın tedavisi esnasında aşırı ağrı veya acı hissetmek bu tür bir fobiye yol açabilir. Korkuların temeli genellikle çocukluk dönemlerinde başlar.

Dentofobi (Diş Hekimi Korkusu) Belirtileri Nelerdir?

Diş hekimi fobisi bulunan kişilerin yaşadıkları korku düzeyleri hafif veya aşırı olarak değişebilir. Duyulan korkular kişi üzerinde bazı fiziksel ve duygusal semptomlara neden olabilir. Dentofobi belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Dişçiye gitme düşüncesi sonrası ağlama
• Kaygı 
• Endişe 
• Uykusuzluk ve uyku problemleri
• Titreme
• Baş dönmesi ve bilinç kaybı
• Aşırı terleme
• Kalp çarpıntısı
• Mide bulantısı
• Nefes güçlüğü 
• Hazımsızlık gibi bazı mide rahatsızlıkları

Dentofobi (Diş Hekimi Korkusu) Risk Faktörleri

Diş hekimi fobisini tetikleyebilecek bazı risk faktörleri bulunmaktadır. Kişi bazı durumlarla karşı karşıya kaldığında aşırı kaygılı ve endişeli olabilir. Bir diş hekimi muayenesinde bulunmak ve yaşanan kötü tecrübeler, korkuların ortaya çıkmasına yol açabilir. Diş muayenesi ve tedavisinde kullanılan aletleri görmek, dişçi koltuğu ve doktor korkusuna sahip olan kişilerin diş hekimini görmesi gibi faktörler tetikleyici olarak yer alabilir. 

Ayrıca bu korku, farklı fobi türlerinden birisine sahip olan kişilerde de görülebildiği gibi; anksiyete bozukluğu, panik bozukluğu veya madde kullanım bozukluğu gibi spesifik durumlara sahip olan kişilerde görülme riski daha fazladır. 

Dentofobi (Diş Hekimi Korkusu) Komplikasyonları

Diş hekimi korkusunu yoğun yaşayan kişiler, diş rahatsızlıkları olması halinde bile diş hekimine gitmekten kaçınır ve bu durum ağız ve diş sağlığının bozulmasına neden olur. Bu durumun neden olabileceği komplikasyonlar ise şunlardır:

• Çürük dişler
• Diş eti (periodontal) hastalığı
• Kalp hastalığı (koroner arter hastalığı)
• Diş kaybı
• Pnömoni ve solunum yolu enfeksiyonları

Dentofobi (Diş Hekimi Korkusu) Nasıl Teşhis Edilir?

Diş hekimlerini ve diş tedavilerini çevreleyen korku ve endişe duyguları sık karşılaşılan bir durum olduğundan pek çok kişi yaşadığı belirtilerin anormal olduğunu fark etmeyebilir. Kişi, diş hekimi ziyaretinde yoğun bir kaygı ve endişe gibi duygular yaşayabilirken, bu durum diş hekimi veya farklı uzmanlar tarafından teşhis edilebilir. 

Diş hekimi, kişiyi bir psikoloğa veya akıl sağlığı uzmanına yönlendirebilir. Sağlık uzmanı, fobinin kişinin günlük yaşantısında ne gibi bir etkisi olduğunu değerlendirmek için yaşadığı şikayetleri, deneyimleri ve belirtileri inceler. 

Sağlık uzmanı tarafından bazı sorular yöneltilir ve dikkat edilen bazı noktalar vardır. Bunlar; Tetikleyiciler, karşılaşılan belirtilerin türü, semptomların sıklığı, şiddeti ve günlük yaşantısı ne kadar etkilediğidir. 

Dentofobi teşhisi için gerekli olan durumlar şu şekildedir:

• Yaşanan korkular aşırı düzeyde, anormal ve tekrarlıdır. Diş hekimine gitme düşüncesi, ziyaret edilmesi veya bu konu ile ilgili bir video izlenmesi halinde ortaya çıkabilir
• Diş hekimlerine veya diş tedavilerine maruz kalmak, çoğu durumda ani bir kaygı tepkisine yol açar
• Diş tedavisinin zorunlu olduğu durumlarda diş hekimine gitmekten kaçınma, aşırı korku, endişe ve sıkıntı yaşama
• Yaşanan korkuların en az 6 ay sürmesi

Dentofobi (Diş Hekimi Korkusu) Tedavisi

Dentofobi tedavisi için birkaç farklı tedavi seçeneği bulunmaktadır. Ancak diş hekimi fobisi olan herkesin tedaviye ihtiyacı yoktur. Yaşanan semptom ve belirtiler hafifse, günlük yaşamı ve sağlığı çok fazla etkilemiyorsa tedavi edilmesi gerekmeyebilir.

Bunun yanı sıra diş hekimi korkusu nedeniyle diş tedavisi görmeyen kişilere, belirtileri tekrarlı ve şiddetli yaşayan kişilere tedavi önerilebilir. Bu durumda tetikleyicilere ve belirtilere bağlı olarak kişiselleştirilmiş bir tedavi planı oluşturulur. 

Diş hekimi fobisi tedavisinde en fazla kullanılan yöntemleri şu şekilde sıralanabilir:

Maruz Kalma Terapisi
Sistematik duyarsızlaştırma olarak da bilinen maruz kalma terapisi, diş hekimi korkusu için en sık kullanılan tedavi yöntemlerinden biridir. Bu terapi türü, tetikleyicilere güvenli ve kontrollü bir ortamda maruz kalınmasını sağlar.

Maruz kalma, örneğin diş tedavisinin bir resmine bakma veya bir dişçiyi ziyaret etmekten bahsetmek gibi en az fobik tepkiyle sonuçlanan durumdan başlayarak kademeli olur.

Maruz bırakma terapisi, ayrıca diş hekimleriyle karşılaşıldığında yaşanan olumsuz düşünce ve duyguların ele alınmasını, fizyolojik ve psikolojik tepkilerin değişmesini sağlar. Ayrıca kişiye gevşeme ve başa çıkma teknikleri de öğretilir. 

Bilişsel Davranış Terapisi (BDT)
Bilişsel davranış terapisi, tek başına bir tedavi olarak veya maruz kalma terapisinin yanında uygulanabilir. Bir tür konuşma terapisidir ve seanslar bireysel veya bir grubun parçası olabilir. Seanslar, diş hekimleriyle ilgili olumsuz algı ve düşüncelerin belirlenmesine veya değiştirilmesine yardımcı olmak için tasarlanır. Bunlarla bağlantılı olarak yanan duygu ve davranışların ele alınmasına katkı sağlar.